عصب‌ کشی دندان کودکان

عصب کشی دندان کودکان

عصب کشی دندان های شیری در کودکان یکی از مهم ترین درمان هایی است که برای حفظ سلامت دهان و دندان انجام می شود. در این روش، بخش های آسیب دیده یا عفونی داخل دندان برداشته شده و فضای باقی مانده با مواد ویژه و دارویی پر می گردد تا از گسترش عفونت جلوگیری شود. این درمان که در دندانپزشکی با عنوان «درمان ریشه» یا اندودنتیک شناخته می شود، نقش مهمی در جلوگیری از کشیدن زودهنگام دندان های شیری دارد. در این مقاله یک راهنمای جامع در اختیار شما قرار می گیرد تا با فرایند عصب کشی دندان های شیری آشنا شوید، نگرانی های رایج والدین برطرف شود و توصیه های کاربردی برای مراقبت از کودکان پس از درمان ارائه گردد.

عصب کشی دندان کودکان چیست؟

برخلاف تصور بسیاری از والدین، دندان شیری نیز همانند دندان دائمی دارای ریشه و عصب است و می تواند دچار التهاب و عفونت شود. به همین دلیل، زمانی که پوسیدگی به عصب دندان شیری برسد، عصب کشی نه تنها ضروری بلکه حیاتی خواهد بود. بسیاری از والدین با شنیدن نام عصب کشی نگران می شوند و این پرسش را مطرح می کنند که آیا کودکشان توانایی تحمل این درمان را دارد یا خیر؛ در حالی که امروزه با روش های نوین، این درمان بدون ایجاد درد و با حداقل ناراحتی انجام می شود.

عصب کشی دندان کودکان می تواند به دلایل مختلفی همچون پوسیدگی شدید، عفونت لثه یا دردهای مداوم ضرورت پیدا کند. در طی این درمان، دندانپزشک به جای کشیدن دندان، آن را حفظ کرده و مانع از آسیب به دندان های دائمی در آینده می شود.

به طور کلی، باور اینکه دندان های شیری نیازی به درمان ندارند کاملاً اشتباه است. این دندان ها همانند دندان های دائمی ساختار کامل دارند و سلامت آن ها در رشد صحیح دندان های دائمی تأثیر مستقیم می گذارد. بنابراین عصب کشی و ترمیم دندان کودکان به اندازه درمان دندان بزرگسالان اهمیت دارد.

ساختار دندان های شیری

دندان های شیری، که به آن ها دندان های اولیه نیز گفته می شود، نقش بسیار مهمی در رشد و تکامل کودک دارند. این دندان ها نه تنها برای جویدن و تکلم صحیح ضروری هستند، بلکه جایگاه مناسبی برای رویش دندان های دائمی در آینده ایجاد می کنند. شناخت ساختار دندان شیری به والدین کمک می کند تا درک بهتری از ضرورت عصب کشی داشته باشند:

• مینا (Enamel): لایه بیرونی و سخت دندان که از دندان محافظت می کند. در دندان های شیری این لایه نازک تر از دندان های دائمی است و همین موضوع باعث می شود بیشتر در معرض پوسیدگی قرار بگیرند.
• عاج (Dentin): لایه زیر مینا که نسبت به دندان های دائمی نرم تر و کمتر معدنی است و از مینا پشتیبانی می کند. وجود لوله های میکروسکوپی در عاج راهی برای انتقال تحریکات به پالپ محسوب می شود.
• پالپ (Pulp): بخش داخلی و مرکزی دندان که حاوی عروق خونی، اعصاب و بافت همبند است و مسئول رشد و حساسیت دندان می باشد.
• ریشه (Root): بخشی که دندان را به استخوان فک متصل می کند. ریشه دندان های شیری کوتاه تر و نازک تر است و با رویش دندان دائمی به تدریج تحلیل می رود.

به دلیل نازک بودن مینا و عاج، دندان های شیری آسیب پذیرتر هستند و پوسیدگی سریع تر به پالپ می رسد. در چنین شرایطی، عصب کشی برای جلوگیری از عفونت و از دست رفتن دندان ضروری می شود.

آیا دندان های شیری عصب دارند؟

بله، دندان های شیری درست مانند دندان های دائمی دارای ریشه و عصب هستند. این اعصاب در بخشی به نام پالپ قرار دارند که بخش زنده دندان محسوب می شود. پالپ دندان مجموعه ای از اجزای حیاتی است که سلامت و حیات دندان را تضمین می کند:

• اعصاب: دریافت کننده حس درد، فشار و تغییرات دما هستند و به کودک کمک می کنند کوچک ترین مشکل یا آسیب دندان را احساس کند.

• عروق خونی: مسئول خون رسانی و تغذیه دندان اند و باعث می شوند دندان زنده و سالم باقی بماند.

• بافت همبند: ساختار درونی دندان را پشتیبانی می کند و مانند ستون نگه دارنده عمل می کند.

گاهی والدین تصور می کنند چون دندان شیری موقتی است، اهمیت چندانی ندارد؛ در حالی که سلامت عصب این دندان ها نقش بسیار مهمی در رشد صحیح دندان های دائمی، حفظ فضای مناسب برای رویش آن ها و حتی شکل صحیح فک و زیبایی لبخند کودک دارد.

اهمیت عصب کشی در کودکان

انجام عصب کشی در کودکان دلایل متعددی دارد که هر یک نقش مهمی در سلامت دهان و دندان آن ها ایفا می کند:

• حفظ عملکرد دندان: دندان کودک به او کمک می کند تا به راحتی غذا بجود و در تکلم صحیح نقشی کلیدی دارد.
• حفظ فضای رویش دندان دائمی: نگه داشتن دندان شیری از جابجایی و به هم ریختگی دندان های دائمی جلوگیری می کند.
• پیشگیری از گسترش عفونت: خارج کردن پالپ آلوده مانع سرایت باکتری ها به بافت های اطراف و سایر دندان ها می شود.
• کاهش درد و ناراحتی: درمان ریشه باعث تسکین درد ناشی از التهاب یا عفونت پالپ می شود.
• حمایت از سلامت کلی دهان: سلامت دندان های شیری ارتباط مستقیم با رشد سالم دندان های دائمی دارد.

در بسیاری از موارد، عصب کشی مانع از کشیدن دندان می شود و این موضوع از بروز مشکلات ارتودنسی در آینده پیشگیری می کند.

چه زمانی کودک به عصب کشی نیاز دارد؟ (چک لیست علائم)

والدین باید نسبت به علائم هشداردهنده دقت کافی داشته باشند. در جدول زیر برخی از نشانه ها آورده شده است:

عصب کشی یا کشیدن دندان در کودکان؟

زمانی که دندان کودک به شدت آسیب دیده باشد، والدین باید بین دو گزینه تصمیم بگیرند: عصب کشی یا کشیدن دندان. جدول زیر مقایسه ای از این دو روش ارائه می دهد:

انتخاب عصب کشی مناسب است اگر دندان قابل ترمیم باشد و کودک هنوز برای رویش دندان دائمی زمان زیادی دارد. انتخاب کشیدن دندان زمانی توصیه می شود که آسیب بسیار شدید باشد یا دندان دائمی نزدیک به رویش باشد.

انواع عصب کشی دندان شیری کودکان

عصب کشی دندان های شیری بسته به میزان پوسیدگی و شدت آسیب وارد شده به پالپ، به دو شیوه ی اصلی انجام می شود. هدف هر دو روش، حفظ دندان شیری تا زمان افتادن طبیعی آن و جلوگیری از کشیدن زودهنگام دندان است.

پالپوتومی در کودکان (Pulpotomy)

پالپوتومی زمانی انجام می شود که پوسیدگی یا التهاب تنها به بخش تاج دندان محدود شده باشد و ریشه ها هنوز سالم باشند. در این روش، دندانپزشک قسمت آسیب دیده ی پالپ در ناحیه تاج را برمی دارد و سپس با مواد دارویی مخصوص محل درمان را پوشش می دهد. در ادامه، دندان معمولاً با پرکردگی یا روکش محافظ بازسازی می شود. این شیوه کمتر تهاجمی است و به دلیل حفظ ریشه ها، بخش زیادی از ساختار طبیعی دندان دست نخورده باقی می ماند.

پالپکتومی در کودکان (Pulpectomy)

در شرایطی که پوسیدگی یا عفونت به ریشه های دندان نیز سرایت کرده باشد، درمان ساده کافی نیست و باید از پالپکتومی استفاده شود. در این روش، تمامی بافت های پالپی از تاج و ریشه ها برداشته می شوند. سپس کانال های دندان به طور کامل تمیز و ضدعفونی شده و با مواد زیست سازگار پر می شوند. در نهایت، برای حفاظت بیشتر معمولاً از یک روکش فلزی یا ترمیم مقاوم استفاده می گردد. پالپکتومی روشی مناسب برای نجات دندان هایی است که به شدت آسیب دیده اند.

مراحل عصب کشی دندان در کودکان

مراحل درمان ریشه به صورت گام به گام شامل موارد زیر است:

1. تشخیص و عکس برداری: بررسی دندان و گرفتن رادیوگرافی.
2. بی حسی موضعی: استفاده از داروی بی حسی برای جلوگیری از احساس درد.
3. ایزوله کردن دندان: قرار دادن رابردم برای خشک و تمیز نگه داشتن محیط.
4. دسترسی به پالپ: ایجاد سوراخ کوچک روی تاج دندان.
5. برداشتن پالپ آسیب دیده: بسته به نوع درمان (پالپوتومی یا پالپکتومی).
6. پاک سازی و ضدعفونی: از بین بردن میکروب ها و عفونت.
7. پر کردن کانال ها: استفاده از مواد ایمن برای کودکان.
8. ترمیم و روکش: دندان معمولاً با روکش فلزی ضدزنگ پوشانده می شود.
9. پیگیری: ویزیت های بعدی برای کنترل روند درمان.

این فرایند معمولاً در یک یا دو جلسه تکمیل می شود.

بی حسی، آرام بخشی و مدیریت درد در عصب کشی کودکان

برای اطمینان از راحتی کودک، دندانپزشکان از روش های مختلف مدیریت درد استفاده می کنند:

• بی حسی موضعی: تزریق داروی بی حسی پس از استفاده از ژل بی حسی برای کاهش درد تزریق.
• روش های آرام بخشی:
• گاز خنده (نیتروس اکساید) برای آرام کردن کودک در حین درمان.
• داروی خوراکی آرام بخش برای کودکان مضطرب.
• بیهوشی کامل یا وریدی در موارد خاص و در محیط های بیمارستانی.
• مدیریت درد بعد از درمان:
• استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن.
• ارائه دستورالعمل دقیق توسط دندانپزشک برای مصرف داروها.

آیا عصب کشی دندان کودکان دردناک است؟

عصب کشی دندان در کودکان، اگر توسط دندانپزشک متخصص کودکان انجام شود، درمانی ایمن و با حداقل درد است. والدین معمولاً نگرانند که کودک در این فرآیند دچار ناراحتی یا عوارض شود، اما واقعیت این است که تکنیک های مدرن و تجهیزات پیشرفته باعث شده اند این درمان بسیار راحت تر و کنترل شده تر باشد.

عصب کشی با استفاده از مواد زیست سازگار مخصوص کودکان انجام می شود که مورد تأیید علمی هستند. تمامی مراحل تحت شرایط استریل و با رعایت استانداردهای بهداشتی کامل صورت می گیرد تا احتمال عفونت به حداقل برسد. همچنین دندانپزشک با بهره گیری از عکس برداری رادیوگرافی و در صورت نیاز آرام بخشی، خطرات احتمالی را کاهش می دهد.

در طول درمان، از بی حسی موضعی استفاده می شود تا کودک هیچ گونه درد یا ناراحتی احساس نکند. پس از درمان، ممکن است کمی حساسیت یا درد خفیف وجود داشته باشد که به راحتی با داروهای مسکن معمولی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن کنترل می شود. به لطف روش های نوین و ابزارهای دقیق، فرایند درمان سریع، راحت و بدون ترس برای کودک انجام می شود.

عصب کشی دندان کودک چند جلسه طول می کشد؟

تعداد جلسات مورد نیاز برای عصب کشی دندان کودکان به نوع درمان و وضعیت دندان بستگی دارد.

• پالپوتومی: این روش ساده تر است و معمولاً در یک جلسه بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه تکمیل می شود، زیرا فقط پالپ ناحیه تاج دندان برداشته می شود.
• پالپکتومی: در این روش، درمان می تواند در یک تا دو جلسه انجام گیرد. در جلسه اول، پالپ آلوده برداشته می شود، کانال ها تمیز شده و پانسمان موقت قرار داده می شود. در جلسه دوم (در صورت نیاز)، پرکردگی دائمی و روکش دندان قرار داده می شود.

در موارد پیچیده تر، یا زمانی که دندان دچار عفونت شدید باشد، ممکن است نیاز به جلسات اضافی برای پیگیری و اطمینان از بهبودی کامل باشد. دندانپزشک پس از بررسی وضعیت دندان و همکاری کودک، زمان بندی دقیق درمان را اعلام خواهد کرد.

دلایل رایج شکست عصب کشی در کودکان

گرچه عصب کشی معمولاً موفقیت آمیز است، اما در موارد نادر ممکن است با شکست مواجه شود. دلایل اصلی عبارتند از:

• برداشت ناقص پالپ آلوده: باقی ماندن بخشی از پالپ عفونی می تواند باعث عود عفونت شود.
• درزگیری ناکافی کانال ها: اگر کانال ها به خوبی مهر و موم نشوند، ورود مجدد باکتری ها امکان پذیر است.
• پوسیدگی جدید: رعایت نکردن بهداشت دهان می تواند منجر به ایجاد حفره های تازه در همان دندان شود.
• آسیب جدید: ضربه یا آسیب دوباره به دندان می تواند روند ترمیم را مختل کند.
• کانال های نادیده گرفته شده: گاهی پیچیدگی ریشه باعث می شود برخی کانال ها درمان نشوند.
• خرابی روکش یا ترمیم: اگر روکش شل یا آسیب ببیند، باکتری ها دوباره به دندان نفوذ می کنند.

آماده سازی کودک برای عصب کشی (مدیریت ترس و اضطراب)

یکی از مهم ترین عوامل موفقیت در عصب کشی، آمادگی روانی کودک است. برای کاهش ترس و اضطراب، والدین می توانند اقدامات زیر را انجام دهند:

• توضیح ساده و قابل فهم: با استفاده از جملات کودکانه و مثبت توضیح دهید که دندانپزشک قرار است دندان او را درست کند تا دیگر درد نداشته باشد.
• پرهیز از واژه های ترسناک: از کلماتی مانند “سوزن” یا “درد” استفاده نکنید و بیشتر بر نتیجه خوب درمان تمرکز داشته باشید.
• بازی و شبیه سازی: می توانید در خانه نقش دندانپزشک را بازی کنید تا کودک با فضای درمان آشنا شود.
• وسایل آرامش بخش: اجازه دهید کودک اسباب بازی یا پتوی مورد علاقه اش را به مطب ببرد.
• انتخاب دندانپزشک متخصص کودکان: این دندانپزشکان با روش های کودک محور، روند درمان را راحت تر می کنند.
• بحث درباره آرام بخشی: در صورت اضطراب شدید، از دندانپزشک درباره استفاده از گاز خنده یا سایر روش های آرام بخشی بپرسید.
• حفظ آرامش والدین: کودک نگرانی والدین را حس می کند، بنابراین آرام بودن شما باعث اعتماد بیشتر او خواهد شد.

هزینه عصب کشی دندان کودکان

بسیاری از والدین وقتی نام «عصب کشی دندان کودکان» را می شنوند، اولین چیزی که به ذهنشان می رسد هزینه درمان است. اما حقیقت این است که عصب کشی دندان شیری فقط یک هزینه درمانی ساده نیست، بلکه سرمایه گذاری برای سلامت آینده دهان و دندان کودک است.

اگر به دنبال محیطی تخصصی هستید که فرزندتان بدون ترس و اضطراب درمان شود، ما در کلینیک دکتر گلزردی، متخصص دندان کودکان در مجیدیه آماده ایم تجربه ای متفاوت برای شما و کودکتان بسازیم. اینجا درمان فقط یک عمل دندانپزشکی نیست؛ ما کمک می کنیم کودک شما با لبخندی سالم و خاطره ای خوش، مطب را ترک کند.

چه چیزی قیمت عصب کشی را تعیین می کند؟

شدت پوسیدگی یا وجود عفونت دندانی که فقط دچار پوسیدگی سطحی باشد سریع تر و ارزان تر درمان می شود؛ اما وقتی پای عفونت یا آبسه به میان بیاید، درمان پیچیده تر و هزینه بالاتر خواهد بود.

تعداد ریشه ها و کانال ها هرچه دندان کانال بیشتری داشته باشد (مثل دندان های آسیاب)، زمان بیشتری برای درمان لازم است و همین موضوع روی تعرفه اثر می گذارد.

محل دندان در دهان دندان های جلویی به دلیل ساختار ساده تر، درمان راحت تری دارند و معمولاً هزینه کمتری نسبت به دندان های آسیاب خواهند داشت.

مراقبت های بعد از عصب کشی در کودکان

پس از درمان، مراقبت صحیح نقش کلیدی در بهبود سریع و موفقیت آمیز دارد. والدین باید به توصیه های زیر توجه کنند:

• بهداشت دهان: مسواک زدن آرام در اطراف دندان درمان شده دو بار در روز و استفاده ملایم از نخ دندان برای جلوگیری از آسیب به روکش.
• رژیم غذایی: تا ۴۸ ساعت از خوردن غذاهای سفت، چسبناک و سخت خودداری شود. غذاهای نرم مانند سوپ، ماست، پوره سیب زمینی یا اسموتی بهترین گزینه ها هستند.
• مدیریت درد: مصرف داروهای تجویز شده یا مسکن های بدون نسخه طبق دستور دندانپزشک. در صورت ادامه درد یا مشاهده تورم باید فوراً اطلاع داده شود.
• محافظت از روکش: کودک نباید با دندان درمان شده مواد سخت بجود تا زمانی که روکش کاملاً محکم شود.
• ویزیت های پیگیری: مراجعه به موقع برای بررسی وضعیت دندان و اطمینان از موفقیت درمان ضروری است.

چگونه از عصب کشی در کودکان جلوگیری کنیم؟

بهترین روش برای مقابله با عصب کشی، پیشگیری از نیاز به آن است. با رعایت نکات زیر می توان احتمال بروز پوسیدگی و آسیب را کاهش داد:

• معاینات منظم دندانپزشکی: هر شش ماه یکبار برای معاینه و جرم گیری مراجعه شود.
• بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن روزی دو بار با خمیردندان فلورایددار و استفاده روزانه از نخ دندان.
• رژیم غذایی سالم: محدود کردن مصرف خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین و افزایش مصرف آب، میوه ها و سبزیجات تازه.
• فیشورسیلانت ها (سیلانت دندانی): استفاده از این پوشش محافظ روی دندان های آسیای کودک برای جلوگیری از پوسیدگی.
• محافظ دهان در ورزش ها: هنگام انجام فعالیت های ورزشی از گارد دهانی استفاده شود تا دندان ها از آسیب محافظت شوند.
• درمان سریع مشکلات: هرگونه پوسیدگی یا آسیب کوچک باید در مراحل اولیه درمان شود تا به پالپ نرسد.