عفونت دندان عصب کشی شده

عفونت دندان عصب کشی شده

عصب کشی دندان یک روش درمانی بسیار موفق است که هر ساله میلیون ها دندان را نجات می دهد. با این حال، در برخی موارد، دندان های قبلاً درمان شده ممکن است ماه ها یا حتی سال ها پس از درمان اولیه دچار عفونت شوند. درک دلایل این اتفاق و روش های درمان موجود برای حفظ سلامت دهان و دندان ضروری است.

در این مقاله به بررسی مفهوم، علل، علائم و روش های تشخیص عفونت دندان عصب کشی شده پرداخته و اهمیت تشخیص زودهنگام را مورد تأکید قرار می دهیم.

مروری بر عفونت دندان عصب کشی شده

عفونت دندان عصب کشی شده، که به آن عفونت پس از درمان اندودنتیک یا شکست درمان ریشه نیز گفته می شود، زمانی رخ می دهد که باکتری ها دوباره وارد دندان درمان شده شوند یا درمان اولیه به طور کامل انجام نشده باشد. اگرچه موفقیت درمان ریشه حدود ۸۵ تا ۹۷ درصد است، درصد کمی از موارد ممکن است دچار عوارضی شوند که به عفونت مجدد منجر می شود.

سیستم کانال ریشه دندان پیچیده است و شامل شبکه های پیچیده ای از کانال ها، ایستموس ها و کانال های فرعی می شود که حتی پس از تمیزکاری و ضدعفونی دقیق ممکن است محل تجمع باکتری ها باشند. زمانی که سیستم ایمنی بدن قادر به از بین بردن این باکتری ها نباشد یا باکتری های جدید وارد دندان شوند، عفونت شکل می گیرد.

این وضعیت نگران کننده است زیرا می تواند موفقیت بلندمدت درمان ریشه را به خطر بیندازد و در صورت عدم درمان ممکن است به عوارض جدی تری منجر شود. عفونت معمولاً در نوک ریشه دندان رخ می دهد، جایی که باکتری ها می توانند آبسه ایجاد کرده و بافت و استخوان اطراف را تحت تأثیر قرار دهند.

دلایل عفونت دندان عصب کشی شده

چندین عامل می توانند باعث ایجاد عفونت در دندان های قبلاً درمان شده شوند. شناخت این دلایل به بیماران و دندانپزشکان کمک می کند تا اقدامات پیشگیرانه مناسبی انجام دهند.

• درمان اولیه ناقص: یکی از مهم ترین عوامل خطر است. آناتومی پیچیده کانال ریشه، از جمله کانال های خمیده یا کلسیفیه، ممکن است تمیزکاری و ضدعفونی کامل را دشوار کند. زمانی که باکتری ها در مناطق درمان نشده باقی بمانند، می توانند تکثیر شده و به مرور زمان باعث عفونت مجدد شوند.
• خرابی روکش یا پرکردگی: مسیرهای نفوذ باکتری ایجاد می کند. زمانی که ترمیم های دندانی شل، ترک خورده یا دارای نشت حاشیه ای باشند، باکتری های دهان می توانند وارد دندان شده و سیستم کانال را دوباره آلوده کنند. این مشکل به دلیل کاهش دفاع طبیعی دندان پس از درمان اولیه، اهمیت بیشتری دارد.
• پوسیدگی جدید: اطراف ترمیم های موجود می تواند دندان درمان شده را در معرض آلودگی باکتریایی قرار دهد. بهداشت ضعیف دهان یا عادات غذایی که باعث پوسیدگی دندان می شوند، می توانند مسیرهای جدیدی برای ورود باکتری ها ایجاد کنند و به عفونت مجدد کانال منجر شوند.
• ضربه به دندان درمان شده: می تواند مهر و موم پرکردگی کانال ریشه را مختل کرده یا ساختار دندان را ترک دهد و اجازه ورود باکتری ها را بدهد. این ضربه ممکن است ناشی از تصادف، دندان قروچه یا جویدن اشیاء سخت باشد.
• نشت کرونالی: زمانی رخ می دهد که ترمیم موقت یا دائم پس از درمان ریشه نتواند مهر و موم کافی ایجاد کند. مطالعات نشان داده اند که نشت کرونالی یکی از دلایل اصلی شکست درمان اندودنتیک است.

علت عفونت دندان عصب کشی شده بعد از چند سال چیست؟

وقتی دندان عصب کشی شده سال ها بعد دچار عفونت می شود، این عفونت معمولاً به طور تدریجی شکل می گیرد و ممکن است برای مدت طولانی بدون علائم باقی بماند. باکتری هایی که باعث این عفونت دیررس می شوند معمولاً در نوک ریشه مستقر شده و می توانند بیوفیلم هایی مقاوم به پاسخ ایمنی بدن ایجاد کنند.

فرآیند عفونت با کلنی سازی باکتری ها در بخش هایی از سیستم کانال ریشه شروع می شود که ممکن است در درمان اولیه به طور کامل تمیز یا مهر و موم نشده باشند. این باکتری ها سموم و عوامل التهابی تولید می کنند که بافت و استخوان اطراف را آسیب می زنند. با گذر زمان، عفونت می تواند منجر به تشکیل آبسه پری آپیکال شود، که مجموعه ای از چرک در نوک ریشه دندان است.

با پیشرفت عفونت، ممکن است از دست رفتن استخوان در اطراف نوک ریشه رخ دهد و ضایعات رادیولوسنت روی رادیوگرافی دندان مشاهده شود. پاسخ التهابی بدن تلاش می کند عفونت را مهار کند، اما التهاب مزمن می تواند باعث تخریب بافت و کاهش طول عمر دندان شود.

در برخی موارد، عفونت می تواند فراتر از ناحیه ریشه گسترش یابد و دندان های مجاور، فضاهای صورت یا حتی سیستم بدن را در افراد دارای ضعف ایمنی تحت تأثیر قرار دهد. ماهیت مزمن این عفونت ها باعث می شود علائم متناوب باشند و دوره های تشدید و بهبود نسبی را تجربه کنند.

علائم عفونت دندان عصب کشی شده

شناسایی علائم عفونت دندان عصب کشی شده برای درمان به موقع اهمیت دارد. علائم می توانند بین بیماران متفاوت باشند و برخی عفونت ها ممکن است مدت طولانی بدون علامت باقی بمانند.

• تمیزکاری ناقص در درمان اولیه: کانال های باریک، خمیده یا جانبی ممکن است کاملاً ضدعفونی نشوند و باکتری ها برای ایجاد عفونت مجدد باقی بمانند.
• تأخیر یا ایراد در ترمیم ها: اگر روکش یا پرکردگی دائمی به موقع قرار نگیرد یا درست جا نگیرد، باکتری ها از بزاق یا پوسیدگی جدید می توانند وارد دندان شوند.
• ترک ها، شکستگی ها یا آسیب های دندانی: آسیب پس از درمان باعث ایجاد مسیر ورود باکتری ها و ضعیف شدن ساختار دندان می شود و عفونت جدید ایجاد می کند.
• عوامل میکروبی پایدار: بیوفیلم ها یا عفونت های خارج کانالی، از جمله گونه هایی مانند Actinomyces، می توانند در مناطق غیرابزاری یا خارج ریشه باقی بمانند.
• واکنش به اجسام خارجی: مواد پرکننده خارج شده یا کریستال های کلسترول می توانند التهاب و عفونت ایجاد کنند.
• سایر عوامل خطر: بهداشت دهان ضعیف، بیماری های لثه، درمان های دندانی مکرر یا مشکلات سیستم ایمنی، حساسیت را افزایش می دهند.
• علائم سیستمیک: در موارد شدید شامل تب، بی حالی عمومی، تورم غدد لنفاوی در گردن یا فک، و دشواری در بلع یا باز کردن دهان به طور کامل می شود.

روش های درمان عفونت دندان عصب کشی شده

هنگامی که دندان عصب کشی شده دچار عفونت می شود، چندین روش درمانی بسته به شدت عفونت، وضعیت دندان و عوامل بیمار در دسترس است.

• درمان مجدد غیرجراحی: اغلب اولین روش درمانی برای دندان های عفونی است. این روش شامل خارج کردن مواد پرکردگی قبلی کانال، تمیزکاری و ضدعفونی مجدد سیستم کانال و جایگذاری مواد پرکردگی جدید است. درمان مجدد به متخصص اندودنتیک اجازه می دهد بخش هایی را که در درمان اولیه ممکن است از قلم افتاده باشند، پاکسازی کرده و بافت یا ضایعات عفونی را حذف کند.
• نرخ موفقیت درمان مجدد غیرجراحی بین ۷۰ تا ۹۰ درصد است و برای بسیاری از بیماران گزینه ای مناسب محسوب می شود. این روش معمولاً نیاز به چند جلسه دارد و ممکن است شامل استفاده از تکنیک های پیشرفته مانند میکروسکوپ و ابزار اولتراسونیک برای دستیابی به نتایج بهینه باشد.
• درمان با آنتی بیوتیک: ممکن است برای کنترل عفونت حاد و کاهش التهاب قبل از درمان نهایی تجویز شود. با این حال، آنتی بیوتیک ها به تنهایی نمی توانند منبع عفونت در ساختار دندان را از بین ببرند و بیشتر به عنوان یک اقدام موقت برای تثبیت وضعیت استفاده می شوند.
• درمان جراحی اندودنتیک: زمانی لازم است که درمان غیرجراحی امکان پذیر نباشد یا موفقیت آمیز نباشد. این روش شامل جراحی آپیکوکتومی است، جایی که نوک ریشه عفونی برداشته شده و انتهای ریشه با مواد سازگار با بدن مهر و موم می شود.
• کشیدن دندان و جایگزینی: در مواردی که درمان موفقیت آمیز نباشد یا تحلیل هزینه و فایده جایگزینی دندان منطقی تر باشد، کشیدن دندان توصیه می شود. پس از کشیدن، دندان می تواند با ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی جزئی جایگزین شود تا عملکرد و زیبایی بازگردانده شود.

حذف عفونت دندان با آپیکوکتومی

آپیکوکتومی، که به آن برداشتن نوک ریشه نیز گفته می شود، یک روش جراحی اندودنتیک است که برای حذف عفونت دندان عصب کشی شده زمانی که درمان معمولی امکان پذیر نیست یا شکست خورده است، انجام می شود. این روش مستقیماً به ناحیه عفونی نوک ریشه پرداخته و دندان طبیعی را حفظ می کند.

فرآیند آپیکوکتومی شامل ایجاد یک برش کوچک در لثه برای دسترسی به نوک ریشه عفونی است. جراح حدود ۳ میلی متر از نوک ریشه و بافت عفونی، کیست یا گرانولوم اطراف را برمی دارد. این حذف منبع اصلی عفونت را از بین می برد و اجازه می دهد استخوان و بافت های نرم اطراف به درستی ترمیم شوند.

پس از برداشتن بافت عفونی، انتهای ریشه آماده شده و با مواد سازگار با بدن مانند MTA یا سیمان Super-EBA مهر و موم می شود. این مواد مهر و موم مناسبی ایجاد کرده و با جلوگیری از نشت باکتری ها به بهبود و ترمیم بافت های اطراف کمک می کنند.

نرخ موفقیت آپیکوکتومی بین ۸۵ تا ۹۵ درصد است، به شرطی که توسط جراحان اندودنتیک با تجربه و با استفاده از تکنیک ها و مواد مدرن انجام شود. عوامل موفقیت شامل حذف کامل بافت عفونی، آماده سازی مناسب نوک ریشه و استفاده از مواد مهر و موم مناسب است.

بهبودی پس از آپیکوکتومی معمولاً با ناراحتی و تورم برای چند روز اول همراه است. بیماران دستورالعمل های خاص پس از عمل دریافت می کنند، شامل مدیریت درد، توصیه های غذایی و اصلاحات بهداشتی دهان برای اطمینان از ترمیم بهینه.

مدت زمان درمان عفونت دندان عصب کشی شده

مدت زمان درمان عفونت دندان عصب کشی شده بسته به روش درمانی انتخاب شده، شدت عفونت و عوامل فردی مربوط به ترمیم و بهبودی متفاوت است. آگاهی از این بازه زمانی به بیماران کمک می کند برنامه ریزی مناسبی داشته و انتظار واقعی از روند بهبود خود داشته باشند.

• درمان مجدد غیرجراحی: معمولاً نیازمند چندین جلسه است که ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. جلسه اولیه شامل دسترسی به دندان، برداشتن مواد پرکردگی قدیمی و شروع فرآیند تمیزکاری است و معمولاً بین ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه طول می کشد. جلسات بعدی به ادامه ضدعفونی کانال ها اختصاص دارد و ممکن است استفاده از داروهای موضعی بین جلسات برای حذف باکتری های مقاوم ضروری باشد. کل زمان درمان مجدد معمولاً بین ۴ تا ۸ هفته است و جلسات با فاصله ۱ تا ۲ هفته برنامه ریزی می شوند. مدت دقیق درمان به پیچیدگی کانال ها و زمان لازم برای پاکسازی کامل بستگی دارد.
• درمان جراحی مانند آپیکوکتومی دارای جدول زمانی متفاوتی است. خود عمل جراحی معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول می کشد و بسته به موقعیت و پیچیدگی دندان متغیر است. بهبود اولیه طی ۱ تا ۲ هفته اتفاق می افتد و بیماران کاهش تدریجی ناراحتی و تورم را تجربه می کنند. بهبودی کامل پس از آپیکوکتومی ممکن است ۳ تا ۶ ماه طول بکشد و طی این مدت بازسازی استخوان به تدریج صورت می گیرد. جلسات پیگیری به صورت منظم برگزار می شوند تا روند ترمیم بررسی و نتایج موفقیت آمیز درمان تضمین شود.
• درمان با آنتی بیوتیک معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز تجویز می شود، هرچند که این مدت بسته به شدت عفونت و پاسخ بدن بیمار متفاوت است. علائم معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از شروع دارو بهبود می یابند، اما رفع کامل عفونت نیازمند درمان قطعی اندودنتیک است.

درمان مجدد یا آپیکوکتومی برای درمان عفونت دندان عصب کشی شده

هنگامی که عفونت دندان عصب کشی شده دوباره ظاهر می شود، انتخاب بین درمان مجدد و آپیکوکتومی نیازمند بررسی دقیق عوامل متعدد است. هر دو روش راهکارهای مؤثری ارائه می دهند، اما انتخاب بهینه به شرایط بالینی و وضعیت بیمار بستگی دارد.

• ملاحظات درمان مجدد: شامل دسترسی به سیستم کانال ریشه، وجود پست ها یا ترمیم های پیچیده که نیاز به برداشتن دارند و احتمال موفقیت در رفع منبع عفونت با روش های اندودنتیک معمولی است. درمان مجدد معمولاً زمانی ترجیح داده می شود که درمان اولیه ناکافی بوده یا مسیرهای عفونت جدیدی ایجاد شده باشد که از طریق روش های معمول قابل دسترسی باشند. مزایای درمان مجدد شامل تمیزکاری کامل سیستم کانال، رسیدگی همزمان به چند کانال و اجتناب از جراحی است. اما این روش زمانی مناسب نیست که درمان قبلی شامل قرارگیری پست گسترده باشد، کانال ها به دلیل کلسیفیکاسیون مسدود شده باشند یا تلاش های قبلی ناموفق بوده باشند.
• ملاحظات آپیکوکتومی: وقتی درمان مجدد امکان پذیر نباشد یا موفق به رفع عفونت نشود، آپیکوکتومی مطرح می شود. این روش جراحی به ویژه زمانی مؤثر است که عفونت به نوک ریشه محدود باشد و بخش کرونالی کانال درمان شده مناسب باقی مانده باشد. عوامل مؤثر در انتخاب آپیکوکتومی شامل وجود ترمیم های پیچیده که با درمان مجدد آسیب می بینند، کانال های کلسیفیه که دسترسی معمولی را غیرممکن می کنند یا عفونت مداوم با درمان غیرجراحی کافی است. این روش امکان مشاهده مستقیم و درمان ناحیه عفونی را فراهم کرده و ترمیم های موجود را حفظ می کند.

گاهی لازم است درمان مجدد و مداخلات جراحی به صورت ترکیبی انجام شود تا بهترین نتیجه حاصل شود. ترتیب و زمان بندی این روش ها نیازمند برنامه ریزی دقیق و هماهنگی بین بیمار، دندانپزشک عمومی و متخصص اندودنتیک است.

راهکارهای موقتی خانگی برای عفونت دندان های عصب کشی شده

اگرچه درمان حرفه ای دندانپزشکی برای رفع عفونت دندان های عصب کشی شده ضروری است، برخی اقدامات خانگی می توانند تسکین موقتی و حمایت از روند بهبودی در طول دوره درمان فراهم کنند. این اقدامات هیچ گاه جایگزین درمان تخصصی نمی شوند، اما می توانند علائم را کنترل کرده و راحتی بیمار را افزایش دهند.

• مدیریت درد: استفاده از داروهای ضدالتهاب بدون نسخه مانند ایبوپروفن می تواند درد و التهاب را کاهش دهد. استامینوفن برای تسکین اضافی قابل استفاده است و می توان آن را با ایبوپروفن به طور ایمن ترکیب کرد. کمپرس سرد روی ناحیه آسیب دیده به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه نیز تورم را کاهش داده و درد موقت را تسکین می دهد.
• اصلاح بهداشت دهان: مسواک زدن ملایم با مسواک نرم برای حفظ پاکیزگی و جلوگیری از تحریک بافت های ملتهب ضروری است. شستشو با آب نمک ولرم (نیم قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب گرم) چند بار در روز می تواند سطح باکتری ها را کاهش داده و روند بهبودی را تسریع کند.
• تغذیه و عادات غذایی: پرهیز از غذاها و نوشیدنی های بسیار سرد یا گرم که حساسیت را تشدید می کنند، توصیه می شود. جویدن در سمت مقابل دهان فشار روی دندان عفونی را کاهش داده و ناراحتی را کم می کند. هیدراته ماندن و تغذیه مناسب عملکرد ایمنی بدن و روند بهبود را پشتیبانی می کند.
• مدیریت استرس: استرس می تواند عملکرد ایمنی بدن را مختل کرده و بهبودی را به تأخیر بیندازد. استراحت کافی، تکنیک های آرامش بخش و حفظ الگوی خواب منظم از توانایی بدن برای مبارزه با عفونت و بهبود حمایت می کند.

توجه داشته باشید که این روش ها تنها تسکین موقت فراهم می کنند و نمی توانند منبع اصلی عفونت را از بین ببرند. به تأخیر انداختن درمان تخصصی ممکن است به عوارض جدی تر منجر شود و طول عمر دندان را به خطر بیندازد.

پیشگیری از عفونت دندان عصب کشی شده

پیشگیری از عفونت دندان عصب کشی شده نیازمند رویکردی جامع است که شامل مراقبت حرفه ای دندان و تعهد بیمار به رعایت بهداشت دهان و دندان می شود. شناخت و اجرای اقدامات پیشگیرانه به طور قابل توجهی خطر شکست درمان و عفونت مجدد را کاهش می دهد.

کیفیت و نگهداری ترمیم: تضمین مهر و موم مناسب ترمیم نهایی برای موفقیت بلندمدت ضروری است. معاینات منظم دندانپزشکی امکان شناسایی زودهنگام خرابی ترمیم، نیاز به اصلاح حاشیه روکش یا پوسیدگی در اطراف دندان های درمان شده را فراهم می کند.

• بهداشت دهان بهینه: شامل مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندان فلوراید، استفاده روزانه از نخ دندان برای حذف پلاک بین دندان ها و شستشو با دهان شویه ضد میکروبی در صورت توصیه دندانپزشک است. توجه ویژه به ناحیه اطراف دندان های عصب کشی شده ضروری است تا بافت های اطراف آسیب نبینند.
• مراقبت حرفه ای منظم: شامل برنامه ریزی معاینات و پاکسازی های دوره ای دندانپزشکی برای بررسی وضعیت دندان های درمان شده، شناسایی مشکلات احتمالی و حذف رسوبات باکتریایی است که با مراقبت خانگی قابل حذف نیستند.
• عوامل سبک زندگی: رعایت رژیم غذایی متعادل با کاهش مصرف شکر و مواد اسیدی، پرهیز از دخانیات و مدیریت بیماری های مزمن مانند دیابت برای حمایت از سلامت دهان و روند بهبود ضروری است.

عوارض نادیده گرفتن عفونت دندان عصب کشی شده

نادیده گرفتن عفونت دندان عصب کشی شده می تواند به عوارض جدی منجر شود که فراتر از دندان آسیب دیده است. آگاهی از این عواقب اهمیت مراجعه سریع به دندانپزشک را تأکید می کند.

• عوارض موضعی: شامل تحلیل تدریجی استخوان اطراف ریشه دندان، که می تواند ثبات دندان را تهدید کرده و روی دندان های مجاور تأثیر بگذارد. عفونت مزمن ممکن است منجر به تشکیل کیست ها یا آبسه های بزرگ شود که نیاز به جراحی گسترده دارد. همچنین، دندان های مجاور نیز ممکن است آسیب ببینند و نیاز به درمان پیدا کنند. در برخی موارد، عفونت می تواند به بافت های اطراف گسترش یابد و ایجاد سلولیت یا عفونت های فضای صورت کند که نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.
• عوارض سیستمیک: در صورت گسترش عفونت به خارج از دهان، باکتری ها می توانند وارد جریان خون شوند و باعث بروز باکتریمی یا اندوکاردیت در افراد مستعد شوند. بیماران دارای سیستم ایمنی ضعیف، مشکلات قلبی یا دستگاه های پروتز در معرض خطر بالاتر عوارض سیستمیک جدی هستند. عفونت های مزمن دهان همچنین با بیماری های قلبی عروقی، عوارض دیابت و عفونت های تنفسی مرتبط بوده اند.
• پیچیدگی درمان: با پیشرفت عفونت، درمان های ساده ممکن است غیرممکن شوند و نیاز به جراحی پیچیده یا حتی کشیدن دندان پیدا شود. درمان عفونت های پیشرفته نیازمند زمان بیشتر، هزینه بالاتر و اقدامات گسترده تر است.
• عواقب زیبایی و عملکردی: از دست دادن دندان می تواند ظاهر صورت، الگوی گفتار و عملکرد جویدن را تحت تأثیر قرار دهد. جابجایی دندان های مجاور ممکن است مشکلات ارتودنسی و ناهنجاری های بایت ایجاد کند که نیازمند درمان اضافی است.

خلاصه

عفونت در دندان های عصب کشی شده  زمانی رخ می دهد که باکتری ها در دندان باقی مانده یا مجدداً وارد دندانی شوند که قبلاً تحت درمان ریشه قرار گرفته است. این درمان که سالانه بیش از ۱۵ میلیون بار در ایالات متحده انجام می شود، شامل برداشتن پالپ آلوده—بافت نرم شامل اعصاب، رگ های خونی و بافت همبند—از داخل دندان، تمیز کردن کانال ها و مهر و موم آن ها برای جلوگیری از مشکلات بعدی است. با وجود موفقیت بالای ۸۵ تا ۹۸ درصد، عفونت ها می توانند به دلیل حذف ناقص باکتری ها، پیچیدگی ساختار دندان یا مشکلات ترمیم ایجاد شوند. ضایعات پیرامون نوک ریشه مانند گرانولوم ها، کیست ها یا آبسه ها اغلب به عنوان مانع دفاعی در برابر میکروارگانیسم ها شکل می گیرند و با اشعه ایکس به صورت نواحی رادیولوسنت قابل تشخیص هستند. تشخیص زودهنگام از طریق معاینات منظم دندانپزشکی اهمیت زیادی دارد، زیرا عفونت های درمان نشده می توانند طول عمر دندان و سلامت کلی دهان را به خطر بیندازند.