به عصب رسیدن دندان

به عصب رسیدن دندان: راهنمای جامع

مروری بر به عصب رسیدن دندان

به عصب رسیدن دندان زمانی اتفاق می افتد که لایه های محافظ مینای دندان و عاج آن آسیب می بینند و اجازه می دهند باکتری ها و عوامل تحریک کننده خارجی به محفظه پالپ داخل دندان که حاوی عصب و رگ های خونی است، نفوذ کنند. این وضعیت یکی از اورژانس های دندان پزشکی محسوب می شود که نیازمند رسیدگی فوری و تخصصی است تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود و سلامت و کارایی دندان حفظ گردد.

پالپ دندان که در مرکز هر دندان قرار دارد، شامل بافت های حیاتی مانند عصب ها، رگ های خونی و بافت همبند است که وظیفه تغذیه و حمایت از دندان را در طول رشد بر عهده دارند. هنگامی که این بافت ظریف به دلیل پوسیدگی عمیق، ضربه یا درمان های دندان پزشکی گسترده در معرض آسیب قرار می گیرد، بیماران معمولا درد شدید و حساسیت زیاد نسبت به تغییرات دما، فشار و مواد شیرین را تجربه می کنند.

در کلینیک دندان پزشکی گلزردی، ما تخصص ویژه ای در درمان های کامل اندودانتیک برای موارد به عصب رسیدن دندان داریم. تیم مجرب ما با بهره گیری از ابزارهای تشخیصی پیشرفته و تکنیک های نوین درمانی، درمان های مؤثر کانال ریشه، پوشش پالپ و مراقبت های اورژانسی را به صورت سریع و دقیق ارائه می دهد. ما اهمیت رسیدگی فوری به این مشکلات را می دانیم و با نوبت دهی سریع، درد شما را تسکین داده و با درمان های تخصصی اندودانتیک، دندان طبیعی تان را حفظ می کنیم.

علائم به عصب رسیدن دندان

• درد شدید و ضربان دار دردی تند، مداوم و شدید که اغلب هنگام دراز کشیدن یا خم شدن تشدید می شود و بیماران آن را به صورت ضربان یا تپش احساس می کنند.
• حساسیت بسیار زیاد به دما درد ناگهانی و تیرکشنده هنگام خوردن یا نوشیدن غذاها و نوشیدنی های گرم یا سرد که حتی پس از حذف محرک هم ادامه پیدا می کند.
• درد هنگام جویدن یا گاز زدن احساس ناراحتی یا درد تیز هنگام وارد شدن فشار به دندان آسیب دیده در زمان غذا خوردن یا حرکت فک.
• دردهای ناگهانی و بی دلیل حمله های درد غیرمنتظره که بدون هیچ محرک واضحی رخ می دهد و معمولاً در شب شدت بیشتری دارد.
• حساسیت طولانی مدت به مواد شیرین درد یا ناراحتی که پس از مصرف خوراکی های شیرین باقی می ماند و سریع برطرف نمی شود.
• مشاهده آسیب ظاهری دندان وجود لکه های تیره، حفره های بزرگ یا سوراخ های واضح در ساختار دندان که ممکن است پالپ داخلی را نمایان کند.
• تورم و حساسیت لثه التهاب در ناحیه لثه های اطراف دندان آسیب دیده که گاهی همراه با ترشح چرک است.
• طعم بد و ناخوشایند در دهان حس مداوم طعم فلزی یا بد که معمولاً نشانه عفونت باکتریایی در بافت پالپ باز شده است.

دلایل به عصب رسیدن دندان

پوسیدگی عمیق دندان شایع ترین علت به عصب رسیدن است. اسیدهای تولیدشده توسط باکتری ها به تدریج مینای محافظ دندان و عاج زیرین آن را از بین می برند. اگر این پوسیدگی درمان نشود، به مرور عمیق تر شده و به محفظه پالپ می رسد و راه مستقیمی برای ورود باکتری ها به بافت عصب فراهم می کند. بهداشت ضعیف دهان، مصرف مکرر خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین و اسیدی، و تأخیر در مراجعه به دندان پزشک روند تخریب را تسریع می کنند.

ضربات فیزیکی ناشی از تصادف ها، آسیب های ورزشی یا دندان قروچه نیز می توانند به سرعت باعث ترک یا شکستگی دندان و در نتیجه به عصب رسیدن آن شوند. همچنین، انجام درمان های دندان پزشکی گسترده، ترمیم های متعدد روی یک دندان و پرکردن های بزرگ که ساختار دندان را ضعیف می کنند، می تواند زمینه ساز عصب کشی شود. عوامل ژنتیکی، پیری، بیماری ها یا شرایطی که باعث کاهش ترشح بزاق می شوند نیز احتمال آسیب رسیدن به عصب را افزایش می دهند.

روش های درمانی دندان به عصب رسیده

پر کردن دندان به عصب رسیده

برای موارد خفیف که آشکار شدن حداقل است و پالپ به شدت عفونی نشده، پر کردن دندان می تواند ناحیه آسیب دیده را مهر و موم کند. دندانپزشک بافت پوسیده را برمی دارد، محل را تمیز می کند و ماده کامپوزیت را اعمال می نماید تا عصب را محافظت کند، شکل و عملکرد دندان را بازگرداند و از ورود بیشتر باکتری ها جلوگیری نماید. این روش ساده و مؤثر است و اغلب در یک جلسه تکمیل می شود، و به بیمار اجازه می دهد بلافاصله به فعالیت های عادی بازگردد.

عصب کشی

این درمان شامل برداشتن بافت پالپ عفونی یا ملتهب، پاک سازی و ضدعفونی کامل کانال های ریشه و سپس پر کردن آن ها با مواد زیست سازگار است. این فرآیند باعث حفظ دندان طبیعی، رفع درد و عفونت شده و پس از آن معمولا برای محافظت بیشتر تاج دندان، روکش روی آن گذاشته می شود.

قرار دادن تاج برای دندان به عصب رسیده

پس از درمان کانال ریشه، ممکن است تاجی قرار داده شود تا قدرت، عملکرد و زیبایی دندان بازگردانده شود. تاج ها از مواد مقاوم ساخته می شوند و می توانند سال ها دوام بیاورند.

پوشش پالپ (پالپ کپینگ)

وقتی بخش کوچکی از پالپ سالم هنگام برداشتن پوسیدگی یا ضربه جزئی در معرض دید قرار گیرد، از این روش استفاده می شود. ماده ای محافظ مستقیما روی پالپ قرار می گیرد تا روند ترمیم آغاز شده و حیات دندان حفظ شود. موفقیت این درمان بستگی به وسعت آسیب و عدم وجود عفونت دارد.

پالپوتومی

در این روش تنها بخش آلوده یا آسیب دیده پالپ برداشته می شود و بافت سالم در کانال های ریشه باقی می ماند. این رویکرد محافظه کارانه بیشتر در دندان پزشکی کودکان یا مواردی که آسیب محدود به بخش تاج پالپ است، کاربرد دارد.

کشیدن دندان به عصب رسیده

زمانی که دندان به شدت آسیب دیده یا عفونت پیشرفته است و درمان ریشه امکان پذیر نیست، کشیدن دندان ضروری می شود. برای جایگزینی دندان از ایمپلنت، پل دندانی یا دست دندان جزئی استفاده می شود تا عملکرد دندان ها بازیابی شده و از جابه جایی دندان های مجاور جلوگیری شود.

بازه زمانی از پوسیدگی تا به عصب رسیدن دندان

سرعت پیشرفت پوسیدگی دندان تا رسیدن به عصب بسیار متفاوت است و به عوامل فردی بستگی دارد، اما معمولا این فرایند در صورت عدم درمان چند ماه تا چند سال طول می کشد. پوسیدگی های کوچک که تنها مینای دندان را درگیر کرده اند ممکن است بدون علامت باقی بمانند، اما به محض رسیدن پوسیدگی به عاج نرم تر، به دلیل ساختار توبولار عاج که امکان نفوذ باکتری ها به پالپ را راحت تر می کند، سرعت پیشرفت بسیار افزایش می یابد.

از زمانی که پوسیدگی به عاج می رسد، فاصله زمانی رسیدن به عصب ممکن است تنها چند هفته یا چند ماه باشد، به ویژه در موارد فعالیت شدید باکتریایی یا ضعف سیستم ایمنی بدن. عادات بهداشتی، رژیم غذایی، کیفیت بزاق، مصرف فلوراید و عوامل ژنتیکی در تعیین سرعت پیشرفت پوسیدگی نقش بسیار مهمی دارند. معاینات منظم دندان پزشکی می توانند به تشخیص زودهنگام کمک کرده و از پیشرفت پوسیدگی تا عصب جلوگیری کنند.

مراجعه به دندانپزشک در هنگام به عصب رسیدن دندان

در صورت تجربه درد شدید، ناگهانی و بدون علت مشخص که فعالیت های روزمره یا خواب را مختل می کند، باید فورا به دندان پزشک مراجعه کرد. این موضوع مخصوصا در مواردی که تورم، تب یا حساسیت طولانی به تغییرات دما همراه است، نشانه آسیب برگشت ناپذیر پالپ و نیاز فوری به درمان کانال ریشه می باشد.

علاوه بر این، در صورت مشاهده علائم پیشرفته مانند پوسیدگی قابل مشاهده، تغییر رنگ دندان، تورم لثه با ترشح چرک، یا طعم بد مداوم در دهان که به یک دندان خاص مرتبط است، باید هر چه سریع تر تحت مراقبت قرار گرفت. اقدام زودهنگام باعث بهبود چشمگیر نتایج درمان و کاهش پیچیدگی مراحل درمان می شود. تأخیر در درمان زمانی که به عصب رسیدن دندان مشکوک است، می تواند منجر به تشکیل آبسه، تحلیل استخوان و از دست رفتن دندان شود؛ بنابراین ارزیابی سریع و تخصصی اهمیت بسیار زیادی دارد.

عوامل خطرزا که احتمال به عصب رسیدن دندان را افزایش می دهند

ضعف در رعایت بهداشت دهان و دندان مهم ترین عامل قابل اصلاح است. مسواک نزدن منظم، نخ دندان نکشیدن و عدم مراجعه به دندان پزشک برای پاکسازی تخصصی باعث تجمع پلاک های باکتریایی می شود که اسیدهای مضر تولید می کنند و ساختار دندان را تخریب می کنند. مصرف مکرر خوراکی های شیرین، نوشیدنی های اسیدی و غذاهای فرآوری شده نیز محیط مناسبی برای تسریع پوسیدگی فراهم می کند. همچنین، عوامل سبک زندگی مانند استعمال دخانیات، مصرف زیاد الکل و استرس مزمن می توانند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و تولید بزاق را کاهش دهند که به نوبه خود خطر عفونت های دندانی را افزایش می دهد.

بیماری ها و درمان های خاصی نیز ریسک به عصب رسیدن دندان را بالا می برند، از جمله دیابت، بیماری های خودایمنی، درمان های سرطان و مصرف داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند. عوامل ژنتیکی مؤثر بر شکل گیری مینای دندان، ساختار دندان و پاسخ ایمنی بدن نیز در حساسیت فرد نقش دارند. تغییرات ناشی از افزایش سن، سابقه درمان های دندان پزشکی، عادت دندان قروچه و عدم دریافت کافی فلوراید در دوران شکل گیری دندان ها نیز از دیگر عوامل مؤثر بر افزایش خطر هستند که نیازمند مراقبت پیشگیرانه بیشتر و کنترل های منظم دندان پزشکی می باشند.

عوارض به عصب رسیدن دندان

• تشکیل آبسه دندان آبسه دندان عفونتی شدید است که باعث تجمع چرک در ناحیه ریشه دندان می شود و درد بسیار شدیدی به همراه تورم صورت ایجاد می کند. این عفونت اگر درمان نشود، ممکن است به سایر نقاط بدن سرایت کرده و مشکلات جدی تری را ایجاد کند.
• سلولیت و تورم صورت سلولیت یک عفونت جدی بافت نرم است که به سرعت از طریق لایه های صورت منتشر می شود و ممکن است نیازمند بستری شدن در بیمارستان و درمان با آنتی بیوتیک های تزریقی باشد. این وضعیت می تواند خطرناک و تهدیدکننده زندگی باشد.
• از دست رفتن استخوان اطراف ریشه دندان عفونت مزمن موجب تخریب تدریجی استخوان فک در ناحیه اطراف ریشه دندان می شود که علاوه بر ضعیف کردن دندان مبتلا، سلامت دندان های مجاور را هم تهدید می کند و در نهایت ممکن است نیازمند عمل های بازسازی پیچیده باشد.
• افتادن دندان تخریب کامل ساختار دندان که درمان های ترمیمی را غیرممکن می کند، منجر به کشیدن دندان و جایگزینی آن با ایمپلنت، پل دندانی یا دست دندان می گردد.
• عفونت سینوس ها انتشار عفونت از دندان های بالا به سینوس های فکی باعث ایجاد گرفتگی مزمن، احساس فشار و درد در ناحیه صورت می شود که درمان آن ممکن است پیچیده باشد.
• عفونت سیستمیک باکتری ها می توانند از طریق جریان خون به سایر اعضای بدن منتقل شوند که این امر به ویژه برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا مشکلات قلبی دارند بسیار خطرناک است.
• درد مزمن و اختلال در عملکرد دهان درد مداوم باعث مشکلاتی در غذا خوردن، صحبت کردن و کاهش کیفیت زندگی می شود و اغلب با تنش عضلات فک و سردرد همراه است.
• آسیب به دندان های مجاور سرایت عفونت به دندان های کناری ممکن است سلامت چندین دندان را به خطر انداخته و نیازمند درمان های گسترده و پیچیده شود.

تفاوت های به عصب رسیدن دندان با سایر مشکلات دندانی

روش های پیشگیری از به عصب رسیدن دندان

• رعایت بهداشت دهان و دندان به صورت کامل و منظم هر روز حداقل دو بار با خمیردندان فلورایددار مسواک بزنید، نخ دندان استفاده کنید و از دهانشویه های ضدباکتری کمک بگیرید تا پلاک های باکتریایی که عامل پوسیدگی هستند به خوبی حذف شوند.
• مراجعه منظم به دندان پزشک هر شش ماه یک بار برای معاینات دوره ای و پاکسازی حرفه ای به دندان پزشک مراجعه کنید تا پوسیدگی ها در مراحل ابتدایی شناسایی و درمان شوند و از رسیدن آن ها به عصب جلوگیری شود.
• کاهش مصرف خوراکی ها و نوشیدنی های شیرین و اسیدی مصرف شیرینی جات، نوشابه ها، مرکبات و تنقلات فرآوری شده را محدود کنید چون این مواد محیط مناسبی برای رشد باکتری ها و تخریب مینای دندان فراهم می کنند.
• استفاده از تجهیزات محافظتی در ورزش ها در فعالیت های ورزشی و بازی های پر برخورد از محافظ دهان مناسب و استاندارد استفاده کنید تا از شکستگی و ضربه به دندان ها جلوگیری شود.
• درمان عادت دندان قروچه اگر دندان قروچه دارید، با استفاده از محافظ های شبانه سفارشی از سایش بیش از حد دندان ها جلوگیری کنید و از آسیب های احتمالی به ساختار دندان پیشگیری نمایید.
• ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل سیگار و مصرف زیاد الکل عملکرد سیستم ایمنی را ضعیف می کند و خطر ابتلا به عفونت های دندانی را افزایش می دهد، پس ترک این عادات بسیار کمک کننده است.
• آبرسانی مناسب بدن و جویدن آدامس بدون شکر تولید کافی بزاق دهان به خنثی کردن اسیدها و پاکسازی ذرات غذایی کمک می کند، بنابراین آب کافی بنوشید و برای تحریک ترشح بزاق، آدامس بدون قند بجوید.
• استفاده از فیشورسیلنت (پوشش محافظ) به ویژه در کودکان، پوشش محافظ روی دندان های آسیا که شیارهای عمیقی دارند، از تجمع باکتری ها جلوگیری کرده و احتمال پوسیدگی و به عصب رسیدن را کاهش می دهد.

نکات مراقبتی در منزل برای دندان به عصب رسیده

در فاصله بین تشخیص یا مشکوک بودن به عصب رسیدن دندان و مراجعه به دندان پزشک، باید بر کنترل درد و جلوگیری از تشدید مشکل تمرکز کنید. برای کاهش درد می توانید از داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید و حتما دوز و زمان مصرف را طبق دستور دارو رعایت نمایید. گذاشتن کمپرس سرد روی قسمت بیرونی گونه به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه با فاصله زمانی می تواند به کاهش تورم و تسکین درد کمک کند، اما یخ را مستقیماً روی دندان آسیب دیده قرار ندهید.

غرغره کردن آب گرم و نمک چند بار در روز باعث کاهش فعالیت باکتری ها و حفظ پاکیزگی دهان می شود اما از مسواک زدن شدید در ناحیه آسیب دیده پرهیز کنید. در رژیم غذایی خود از خوردن غذاها و نوشیدنی های خیلی داغ، سرد، شیرین یا اسیدی که ممکن است درد را تشدید کنند، خودداری نمایید و غذاهای نرم و با دمای معتدل مصرف کنید. سعی کنید برای جویدن از طرف مقابل دندان آسیب دیده استفاده کنید تا فشار کمتری به آن وارد شود. از دهانشویه های الکلی استفاده نکنید چون ممکن است باعث تحریک بیشتر شوند. در صورت تشدید علائم، تب یا تورم صورت حتما فوراً با کلینیک دندان پزشکی خود تماس بگیرید چون این موارد نشانه گسترش عفونت و نیاز به درمان اورژانسی است.

اهمیت تشخیص زودهنگام به عصب رسیدن دندان

تشخیص به موقع به عصب رسیدن دندان، تأثیر بسزایی در موفقیت درمان و حفظ بیشتر ساختار طبیعی دندان دارد. در مراحل اولیه، ممکن است بتوان با روش های محافظه کارانه مانند پوشش پالپ یا پالپوتومی جزئی به جای درمان کامل کانال ریشه، سلامت پالپ را حفظ کرد. تشخیص به موقع به دندان پزشک این امکان را می دهد که نشانه های ظریف آسیب پالپ را شناسایی کند، حتی وقتی بیمار هنوز علامت های واضح ندارد و بدین ترتیب از پیشرفت آسیب های جبران ناپذیر جلوگیری نماید.

تاخیر در تشخیص معمولاً به درمان های پیچیده تر و پرهزینه تر منجر می شود، زیرا عفونت باکتریایی کل سیستم پالپ را درگیر کرده و به بافت های اطراف سرایت می کند. در موارد پیشرفته، درمان ممکن است نیازمند جلسات متعدد، مصرف داروهای بیشتر و ترمیم های گسترده باشد. همچنین، مداخله زودهنگام از بروز آبسه دندان، تحلیل استخوان و عوارض سیستمیک جلوگیری می کند که همگی سلامت کلی بدن را تحت تأثیر قرار می دهند. مراجعه منظم به دندان پزشک و توجه سریع به علائم دندانی، موفقیت درمان را افزایش داده و سلامت دهان را در بلندمدت تضمین می کند.

پرسش های متداول درباره به عصب رسیدن دندان

به عصب رسیدن دندان دقیقاً به چه معناست؟

به عصب رسیدن دندان یعنی لایه های محافظ بیرونی دندان آسیب دیده یا از بین رفته اند و باکتری ها و محرک های خارجی به محفظه پالپ که شامل عصب، رگ های خونی و بافت همبند است، نفوذ کرده اند. این محفظه مسئول زنده نگه داشتن دندان است.

چگونه می توان علائم به عصب رسیدن دندان را شناخت؟

درد شدید و ضربان دار که ناگهانی بروز می کند، حساسیت بسیار زیاد به گرما و سرما که چند دقیقه طول می کشد، درد هنگام گاز زدن، وجود حفره های عمیق یا سوراخ های واضح در دندان و تورم لثه اطراف دندان آسیب دیده از نشانه های رایج هستند.

اگر علائم به عصب رسیدن دندان را تجربه کردم، چه باید کرد؟

سریعاً برای نوبت اورژانسی به دندان پزشک مراجعه کنید، طبق دستور داروهای مسکن بدون نسخه را مصرف کنید، از خوردن غذاهای خیلی گرم یا سرد پرهیز نمایید، کمپرس سرد بگذارید و دهان را با آب گرم و نمک شستشو دهید.

آیا همیشه به عصب رسیدن دندان دردناک است؟

اکثر موارد درد شدید دارند اما در برخی شرایط که عصب به تدریج از بین می رود، ممکن است درد کم یا کمتری احساس شود. با این حال، عدم وجود درد به معنی بهبود مشکل نیست و درمان تخصصی ضروری است.

آیا به عصب رسیدن دندان بدون درمان خود به خود خوب می شود؟

خیر، به عصب رسیدن دندان خودبه خود بهبود نمی یابد و بدون درمان به مرور بدتر می شود. درمان دندان پزشکی حرفه ای برای جلوگیری از عفونت، درد و از دست دادن دندان ضروری است.

اگر درمان به عصب رسیدن دندان را انجام ندهم، چه عوارضی ممکن است پیش بیاید؟

عدم درمان می تواند منجر به بروز عفونت های شدید دندانی، سلولیت صورت، تحلیل استخوان، عفونت سیستمیک، درد مزمن و نهایتاً از دست دادن دندان شود که نیازمند کشیدن و درمان های پیچیده تر است.

به عصب رسیدن دندان در کودکان بیشتر رخ می دهد یا بزرگسالان؟

این مشکل ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما بزرگسالان به دلیل فرسایش تدریجی دندان ها، درمان های قبلی و تغییرات ساختاری ناشی از سن بیشتر در معرض آن هستند. کودکان نیز ممکن است به علت پوسیدگی شدید یا ضربه به دندان به این مشکل مبتلا شوند. “`